پرده های سوخته تخت جمشید؛ شواهدی برای فرضیه آتش سوزی

به گزارش اکسپرس بلاگ، پژوهشگران و باستان شناسان با مطالعه بر روی پارچه های به جا مانده از تخت جمشید به این فرضیه نزدیک شدند که این بنا در اثر آتش سوزی از بین رفته. در این مطالعات باستان شناسان و کاوشگران اطلاعات تازه ای از هنرهای دوره هخامنشی که کمتر مورد توجه بوده، به دست آورده اند.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید می گوید: در کاوش های تخت جمشید که در فاصله سال های 1310 تا 1318 انجام شد آثار زیادی به دست آمد و بخشی از این آثار این پارچه هایی است که به ظاهر سوخته و کربنیزه به دست آمدند، بنابراین آثاری هستند که می توانند مربوط به دوره هخامنشی باشند.

پارچه هایی که 8 دهه مغفول مانده بودند

حمید فدایی می افزاید: این آثار موید دوره جدیدتری نیستند منتها چیزی که جدید هست اینکه در طول 8 دهه گذشته به آن ها توجهی نشده و مغفول مانده بودند زیرا خیلی حالت سوخته و سیاه شده ای داشتند و قطعات اندکی بودند، کمتر متخصصی به آن پرداخته بود و از منظر تاریخی و باستان شناسی کمتر مورد توجه قرار گرفته بودند بنابر این می شود گفت که ما با مطالعات جدیدی که آغاز کردیم می توانیم اطلاعاتی از یکی دیگر از هنرهای دوره هخامنشی که کمتر مورد توجه بوده را عرضه کنیم.

وی با مهم برشمردن نقش هنر نساجی و پارچه بافی در بنا تخت جمشید، ادامه می دهد: بعضا در کتاب تاریخی یاد می شود از پارچه های فاخر، زربفت و ابریشمی که نشانه های آن را در نقش برجسته ها داریم.

فدایی تصریح می کند: همیشه در سایت های باستان شناسی این مواد آلی موادی هستند که به دلیل ماهیت شأن که بسیار فناپذیر و فرسایش پذیر است معمولا خیلی زیاد به دست کاوشگران نمی رسد، البته این قطعاتی هم که در دسترس قرار دریافتد خیلی بزرگ نیستند اما در واقع با ابعاد کوچکی که دارند در بررسی هایی که ما با مطالعات میکروسکوپی و غیره انجام می دهیم می توانیم اطلاعات زیادی از نوع پارچه، جنس و نوع دوختش که اتفاقا بررسی های مقدمانی تنوع زیادی را هم در این پارچه ها به ما نشان می داد، بنابر این از این جهت مهم هستند.

تنوع زیادی از هنر در پرتو پارچه ها نمود یافت

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید با بیان این که بر اساس بررسی های مقدماتی تنوع زیادی از هنر در پرتو پارچه ها نمود یافته، می گوید: در کمتر منابعی موضع هنر نساجی دوره هخامنشی به شکل علمی بر اساس شواهد فیزیکی مورد بررسی قرار گرفته باشد، زیرا معمولا در حوزه های فلزگری، حجاری، آجرهای لعاب دار بسیار مطالعه شده است چراکه شواهد فیزیکی این هنرها بیشتر بوده است.

وی ادامه می دهد: این ها نشان از اهمیت موضوع دارد و نمونه هایی که در 8 دهه گذشته در تخت جمشید خیلی مورد توجه قرار نگرفته است، می تواند ظرفیت بزرگی برای مطالعه باشد و اطلاعات خیلی زیادی را برای متخصصین باستان شناسی و تاریخ شناسان فراهم کند.

پارچه ها همان پرده های سوخته پارسه هستند

وی در پاسخ به این که در نمونه های بدست آمده آیا پارچه های مورد استفاده در پرده دوزی بنا تاریخی تخت جمشید هم دیده می شود، اعلام می کند: به نظر می آید این ها همان پارچه هایی هستند که مربوط به پرده ها باشند یعنی بخشی از متخصصینی که اینها را خطاب قرار می دهند بعنوان پارچه های سوخته یاد می شوند که البته هنوز جا تحقیق دارد.

وی با این حال، اشاره می کند که اطلاعات زمان کاوش پارچه ها را به طور دقیق نداریم که در کدام لایه و احتمالاًبا چه بقایای دیگری به دست آمده اند، اما بعنوان پرده های سوخته می شناسیم.

فدایی به یک نکته مهم هم اشاره می کند و می گوید: در تخت جمشید فرضیاتی را درباره آتش سوزی داریم اما آن چه در کاوش های این بنا تاریخی دست کم برخورد می کنیم و در شواهد فیزیکی پس از کاوش به دست ما رسیده آثار این آتش سوزی خیلی زیاد نیست بنابراین ما فکر می کنیم که شاید این پارچه ها بعنوان شواهد متقن آتش و سوختگی بتوانند این فرضیه را نیازمند بررسی بیشتری بکند.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید درباره اینکه آیا نمونه های دیگری از هنرهای صناعی در بنای تخت جمشید به دست آمده است، اظهار می کند: از دوره هخامنشی فلزگری مبتنی بر آثار طلایی زیاد داریم که لزوماً از تخت جمشید هم به دست نیامده است اما به هر حال بر اساس آن بخشی که از گستره این امپراتوری که به دست آمده می توانیم نسبت به تکنیک های ساخت دستاوردهای تازه ای داشته باشیم.

اما در خصوص پارچه های بدست آمده در بقایای تخت جمشید، فدایی اعتقاد دارد که یکی از فرضیات این است که بخشی از پارچه ها همراه خود الیاف فلزی همراه داشته باشد که باید اجازه داد مطالعات دقیق تر میکروسکوپی روی این موارد انجام شود زیرا اینها قطعات خیلی کوچکی هستند که همگی ظاهر سیاه و سوخته دارند و نمی شود رنگ واقعی را در این الیاف تشخیص داد اما همکارانی که در این تحقیق کمک می کنند و مطالعات پروژه را پیش می برند این فرضیه را دارند که امیدواریم بتوانند اطلاعات دقیقی به دست آورند.

به گفته مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید، این مطالعات با همکاری پژوهشکده بازسازی در پژوهشگاه میراث فرهنگی انجام می شود و متخصصین میان رشته ای در حوزه حفاظت و مطالعه در این پروژه حضور دارند از جمله در بافت پارچه ها که فصل اول مطالعات را با هم انجام پیش بردیم؛ باید اجازه بدهیم موضوع زربافت یا غیره بودن این پارچه ها را در مطالعات آزمایشگاهی به اثبات برسانیم.

فدایی زمان قرار دریافت این پارچه ها در موزه تخت جمشید و دید همگانی را به پس از ساماندهی و انجام مطالعات دقیق موکول کرده و تاکید می کند: از آنجا که این آثار به صورت متراکم و روی هم درون جعبه قرار داشته و به همان شکل تا به امروز خوشبختانه حفظ شدند؛ کاری که همکاران ما می کنند اینکه این پارچه ها را در این جعبه به همان شکلی که به دستشان رسیده به دلیل شکنندگی قطعات، لایه به لایه مانند یک داستان باستان شناسی هر قطعه را بر می دارند تا در زمان و ظرف ویژه قرار گیرد.

شناسنامه برای قطعات پارچه ای تخت جمشید

به گفته مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید، هر یک از قطعه پارچه های تخت جمشید شناسنامه دار می شوند و مورد مطالعه قرار می گیرند.

مهر نوشت، وی احتمال داد که این فرایند که در فصل جاری حدود 15 روز به طول انجامید بتواند تا سرانجام سال جاری یک فصل دیگر برای ساماندهی متمرکز شویم و همزمان مطالعات تا سرانجام سال انجام می شود بنابر این امیدواریم تا سرانجام سال 1399 بتوانیم بخشی از این آثار را با شرایط بهتری به نمایش بگذاریم و مهمتر اینکه اطلاعاتی است که از این بقایا به دست می آید و باید این بررسی ها را به صورت گرافیکی در موزه تخت جمشید به نمایش بگذاریم.